Nişanlılığın Sona Ermesinde Hediyelerin Geri Verilmesi Mümkün Müdür, Hangi Hediyeler Geri Alınır?
“Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir.
Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.”
Biçiminde ifade etmektedir. Bu maddenin unsurları şöyle açıklanabilir:
- Nişanın evlenme dışındaki bir sebeple sona ermesi gerekecektir, hediyeler geri istenebilir,
- Sadece nişanın tarafı olan kişi değil, ana ve baba ya da onlar gibi davranarak hediye vermiş olanlar, akraba ve yakınlar da vermiş oldukları hediyeleri geri isteyebilirler,
- Yalnızca, alışılmışın dışındaki hediyeler geri istenebilir. Alışılmış hediyeler geri istenemez. Buna olağan dışı hediyeler istenebilir demek mümkündür. Bir çikolata veya çiçek istenilemezken, on tane bilezik, araba veya taşınmaz talep olunabilecektir. Burada sınırlı sayı ilkesi geçerli değildir. Hakim, örf ve adete göre bunu takdir edecektir.
- Hediyelerin aynen veya mislen iadesi esastır. Bu olmadığı takdirse ise, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tazmini istenebilecektir.
Bu davanın taraflarına gelince, Nişan hediyelerinin iadesi talebinde davalı, hediyeleri iade etmesi istenen kişi olacaktır.
Eskiyen ya da tüketilen hediyelerin iadesi mümkün olmayacaktır.
Alışılmış ve olağan hediyeden ne anlaşılmalıdır?
Bu hususta hediyenin; yöresel örf ve adete göre verilen hediyelerden olması ile birlikte maddi değerinin de mevcut şartlara göre çok yüksek ve fahiş olmayan hediyelerden olması esastır, bu fahişlik durumu ise daha çok tarafların mali ve sosyal durumları ile ölçülür. Kısaca buna manevi tazminat davalarındaki yaklaşım benzeri demek te mümkün olabilir. Nişanlının mali gücünü aşarak verdiği hediyenin onun yönünden alışılmış sayılması ve fahiş olmayacağının kabulü elbette mümkün değildir. Yoksa, hediye verilen nişanlının haksız zenginleşmesi olgusu doğa. İstikrar kazanmış Yargıtay kararlarına göre de nişan yüzüğü dışındaki altın ve ziynet eşyası alışılmış hediye kapsamında olmayıp iadesi gereken hediyelerdendir.
Nişan hediyelerinin geri istenmesi için süre var mıdır?
Nişanlılık sebebiyle verilen olağan dışı hediyeler bir yıl içinde istenilmek durumundadır.
Hediyeler konusunda Yargıtay 3. Hukuk Dairesi2nin 2013/900 Esas, 2013/2605 Karar Sayılı ve 19.02.2013 tarihli kararları da özet olarak aşağıdaki gibidir.
“T.M.K.nun 122. maddesine göre, nişanlılık evlenme dışında bir sebepten sona ererse, nişanlıların birbirlerine vermiş oldukları, alışılmışın dışındaki hediyeler geri istenebilir. Bu maddeye göre, nişanın bozulması sebebiyle mutad dışı hediyelerin geri alınmasına dair davalarda kusur aranmaz. Nişanın bozulması halinde alışılmışın dışındaki hediyeler aynen, mevcut değilse mislen geri verilir veya karşılığı sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri istenir. Alışılmış (mutad) hediyelerden kasıt giymekle, kullanmakla eskiyen ve tüketilen eşyalardır. Kural olarak giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen (elbise, ayakkabı vs. gibi) eşyaların iadesine karar verilemez. Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre, nişan yüzüğü dışında kalan tüm altın, takı ve ziynet eşyaları mutad dışı hediye olarak kabul edilmiştir. Öyle ise mahkemece, bu ilke ve esaslar gözetilerek davalıya, davacı nişanlısı tarafından takıldığı sabit olan 2 adet saatin de iadesine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir.”