İşçi ve İşveren Arasındaki Davalar Nerede Görülür. İş Mahkemeleri Ne Zaman Kuruldu?
İş mahkemeleri, iş davalarına bakan özel görevli hukuk mahkemeleridir. Asliye Hukuk Mahkemesi düzeyindedir, zaten münhasıran İş Mahkemesi olmayan yerlerde, Asliye Hukuk Mahkemeleri İş Mahkemesi sıfatıyla bu işleri görürler.
İş Mahkemeleri,1951 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’yla kurulmuştur. İlk zamanlar mahkeme kurulunun bir başkan ile işveren ve işçi temsilcisi durumundaki iki üyeden oluşmuştur, Anayasa Mahkemesi 1971’de verdiği bir kararla iş mahkemelerinde mesleği hukukçu olmayan üyelerin bulunmasını yargı bağımsızlığı ilkesine aykırı bularak bu düzenlemeye son vermiştir.
Günümüzde iş mahkemeleri sulh ve asliye hukuk mahkemeleri gibi tek yargıçlıdır.
İş davası az olan yerlerdeki iş davalarına iş mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemeleri bakar.
İş mahkemelerinin yargı yetkisine İş Kanunu’nun işçi saydığı kimselerle işveren (ya da işveren vekilleri) arasında hizmet sözleşmesinden ya da İş Kanunu’na dayanan her türlü hak iddialarından doğan davalar girer. Öte yandan Sendikalar Kanunu ile Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’ndan doğan uyuşmazlıklara ilişkin dava ve işler ile Sosyal Sigortalar Kanunu’nun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklara ve bazı özel yasa hükümlerinde belirtilen davalara da iş mahkemelerinde bakılır.
İş davalarına bakacak yetkili mahkeme, davalının davanın açıldığı tarihteki ikametgâhının ya da işçinin işini yaptığı işyerinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesidir. İlgililer doğrudan dava açabilecekleri gibi işçi ve işveren ilişkilerinden doğan sorunlarla ilgili idari mercilere de başvurabilirler. İdari mercilerin iş mahkemelerinin görev alanı içinde gördüğü ya da 15 gün içinde idari yoldan sonuçlandıramadığı başvurular yetkili iş mahkemesine devredilir. İş Mahkemesi’nin son kararları, bildirildiği tarihten başlayarak sekiz gün içinde temyiz edilebilir. Yargıtay temyiz başvurularını iki ay içinde inceleyerek karara bağlar. İş mahkemelerinin kararları Yargıtay’ın 9. ve 10. Hukuk dairelerinde ele alınır.
Kimi işçi işveren uyuşmazlıklarında ise arabulucuya önceden başvurulması 2018 yılı başında dava şartı haline getirilmiştir.