Haciz nedir Hangi Hallerde Haciz yapılır?
Her hangi bir borç ödenmediğinde, alacaklı haciz talebinde bulunabilir. Borçlar haksız fiilden, sözleşmeden veya sebepsiz zenginleşme denilen hukuki durumlardan doğar.
Örneğin birisi diğerinin camını kırsa, birinin aracı çarparak diğer araca zarar verse bunlar haksız fiillerdir. Ya da bir kira sözleşmesinde kira ödenmezse sözleşmeden kaynaklı bir borç vardır. tüketici sözleşmeleri ile kredi alınsa ve ödenmezse yine aynı durum söz konusu olur.
Hakkı olmadığı bir şeyi sebepsiz elde eden de bunu ödemek durumundadır. Bir müteahhitin inşaat imalatı yaptıktan sonra, sözleşmesi fesih edilirse müteahhitin yaptığı imalat sebebiyle işveren (arsa sahibi vs) sebepsiz zenginleştiğinden imalatı ödemek zorundadır.
Sözleşme ve diğer nedenlerle yapılan tüm borçlanmalar için haciz uygulaması yapılır. Haciz uygulamaları her hangi bir alanda yapılan borçtan ötürü ya da bankalara yapılan borçtan ötürü gelebilir. Haczin uygulanabilmesi için alacaklının bizzat kendisi veya avukata bir vekalet verilerek borcunu temin etmesi talep edilmelidir.
Eşime Gelen Haciz Beni Etkiler Mi?
Önce peşinen cevabı verelim: Hayır etkilemez. Mevcut sisteme göre kişiler herhangi bir özel durumu seçmemişler ise edinilmiş mallara katılma rejimini kabul etmiş sayılırlar. Bu rejim boşanma sırasında gündeme gelir. Evlilik içinde edinilen mallar ortak şekkinde değerlendirilir. Evlilik sürerken ise eşlerin her biri kendi malını tasarruf eder. Bir eşin borcu diğerini etkilemez, diğerine haciz gelmez. Evliliklerde mal varlığı da borçta ortaktır denilmektedir. Ancak Türk hukuk sistemine göre evliliğin birleştirmediği bir şey de mal varlığı olmaktadır. Bir ev alınırken evlilik adına ev alınamaz. Mutlaka eşlerden birinin adına ev alınmalıdır. Yani alınan mal iki kişi adı üstüne alınamadığı gibi yapılan borçta iki kişin için yapılamaz. Evlilik süresince yapılan borçlar ya da gelen hacizler yalnızca borç sahibini etkilemektedir. Eğer ki kocanın borcundan dolayı haciz gelmişse bu kadını etkilemeyecektir. Yalnızca kocanın maaşına haciz konulacaktır. Mesela ev eşin üstüneyse eve haciz de gelemeyecektir. Ancak ortada bir evlilik sözleşmesi varsa ve bu evlilik sözleşmesinde ortaklaşa bir borçlanma olacağı dahil edildiyse durumlar değişir ve eşe gelen hacizden diğer eşte etkilenir. Ama eşlerden biri diğerine karşı yapılan icra takiplerinde kefil olmuşsa o zaman kefil olan eşin de malvarlığına ve varsa maaşına 1/4’üne haciz konulabilecektir. Ev haczi için de eşlerin aynı evde yaşadığı varsayaraktan; eve hacize gelinebilir. Fakat her eşyadan iki tane varsa birer tanesini alınabilir veya lüks eşyalar varsa onları alınabilir. Bunun dışında herhangi bir şey yapılamaz.
Vergi borcunda da kişisellik ilkesi geçerlidir bu nedenle eşin dahi olsa şahsi mallarına bir şey olmaz ancak ortak mallar eşin hissesi oranında gerekli hukuki işlemlere konu olacaktır
Neye Haciz Konamaz?
Haciz tüm mal varlığına konabilir. Ancak bazı hassas durumlar vardır ki o alanlara müdahale edilemez. Bunlardan bir tanesi de dul maaşıdır. Eşi ölen ve dul kalan kişiye bağlanan maaş hiçbir sebeple haczedilemez ve kesilemez.
Haczi Mümkün olmayan mallar İİK 82. Maddesinde sıralanmıştır.
Bunlar;
(Değişik madde: 18/02/1965 – 538/46 md.)
Aşağıdaki şeyler haczolunamaz:
1. Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar,
2. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,”
3. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri,”
4. Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alet ve edevat ve kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları,
5. Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç ay lık yem ve yataklıkları,
6. Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsül için lazım olan tohumluğu,
7. Borçlu bağ, bahçe veya meyva veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alet ve edevat,
Geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları,
8. Borçlar Kanununun 510 uncu maddesi mucibince haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar,
9. Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri,
Askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve 1485 numaralı kanun hükmüne göre verilen inhisar beyiye hisseleri,
10. Bir muavenet sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar,
11. Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar,
12. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Borçlunun haline münasip evi,”
13. (Ek bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Öğrenci bursları.”
Medeni Kanunun 807 nci maddesi hükmü saklıdır. 2, 3, 4, 5, 7 ve 12 numaralı bendlerdeki istisna, borcun bu eşya bedelinden doğmaması haline münhasırdır.
(Ek fıkra: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Birinci fıkranın (2), (4), (7) ve (12) numaralı bentlerinde sayılan malların kıymetinin fazla olması durumunda, bedelinden haline münasip bir kısmı, ihtiyacını karşılayabilmesi amacıyla borçluya bırakılmak üzere haczedilerek satılır.”
(Ek fıkra: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “İcra memuru, haczi talep edilen mal veya hakların haczinin caiz olup olmadığını değerlendirir ve talebin kabulüne veya reddine karar verir.”